نگهداری و حفظ مواد غذایی، همواره یکی از دغدغه های بشر اولیه بوده است. از آنجا که برخی مواد غذایی به راحتی فاسد می‌شوند و خواص خود را از دست می‌دهند، باید با استفاده از تکنیک های موجود، آن ها را برای ماندگاری طولانی‌تر و حفظ خواص آماده کرد. میوه ها نیز از جمله همین مواد خوراکی هستند که خشک کردن، یکی از روش هایی است که برای حفظ آن ها استفاده می‌شود. در این بخش ما قصد داریم تا طرز تهیه میوه خشک خانگی را به روش های مختلف و رایج بررسی کنیم و مزایا و معایب هر یک از آن ها را با شما در میان بگذاریم. با ما همراه باشید.
بعضی از انواع میوه هایی که می توان آنها را خشک کرد عبارتند از: کران بری، زردآلو، هلو،سیب،گوجه فرنگی،آناناس،گلابی،کیوی،توت فرنگی،موز،انبه،پرتقال،بلوبری،انگور و گیلاس. برای مصرف میوه خشک شده بهتر است آنها را در زمانی که در بهترین حالت هستند مصرف کنید. میوه ها اگر زیاد بیرون بمانند قهوه ای می شوند.
سرفصل های مقاله
طرز تهیه میوه خشک
میوه خشک شده، چیپس میوه یا خشکبار یکی از مقوی‌ترین و خوشمزه‌ترین تنقلاتی است که برای پذیرایی و در مناسبت های مختلف از جمله عید نوروز و یلدا بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. بسیاری از افراد استفاده از حالت آماده شده آن یعنی میوه خشک شده را ترجیح می‌دهند؛ اما فکر می‌کنند این عمل بسیار وقت‌گیر و هزینه‌بر است. در این مطلب قصد داریم طرز تهیه میوه های خشک را با استفاده از گرمای خورشید، فر، مایکروفر، بخاری و دستگاه میوه خشک کن به شما آموزش دهیم.
یکی از کارهایی که باید برای هر کدام از روش های فوق انجام دهید، تهیه چیپس میوه است. برای این کار باید میوه های دلخواه خود را بسیار تمیز بشویید و سپس آن ها را به کمک یک چاقوی تیز به صورت خیلی نازک و یک‌دست برش دهید؛ البته با توجه به پیشرفت تکنولوژی می‌توانید از دستگاه های مخصوص برش میوه یا دستگاه غذاساز نیز استفاده کنید.
پس از آن می‌توانید چاشنی یا هر ادویه خاصی که مدنظر دارید به میوه اضافه کنید؛ برای مثال می‌توانید برخی از میوه ها را در داخل شهد یا شربت غلیظ بخوابانید یا به آن ها نمک و فلفل یا هر ادویه دیگری اضافه کنید.
اگر برای تهیه چیپس میوه از میوه هایی نظیر سیب استفاده می‌کنید بهتر است به آن ها کمی آب لیمو اضافه کنید. اضافه کردن آب سایر مرکبات به میوه های چیپس شده از سیاه شدن آن ها در مجاورت هوا جلوگیری می‌کند. حالا نوبت خشک کردن میوه است.
برای این کار و تهیه خشکبار میوه چندین راه متفاوت وجود دارد که شما می‌توانید بسته به زمان، هزینه و امکاناتی که در اختیار دارید، یکی از آن ها را انتخاب کنید. در ادامه با این روش ها آشنا خواهید شد.
تهیه طرز میوه خشک در هوای آزاد
این روش که از قدیمی‌ترین روش خشک کردن میوه ها به حساب می‌آید هزینه‌بر نیست، نیاز به تجهیزات خاصی ندارد و بسیار آسان است. تنها مشکل این روش این است که مدت زمان خشک کردن میوه طولانی می‌باشد؛ در نتیجه اگر برای تهیه میوه خشک عجله دارید، استفاده از نور خورشید روش مناسبی نخواهد بود.
برای خشک کردن میوه ها باید یک روز گرم را انتخاب کنید که درجه حرارت هوا حداقل ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد. توجه داشته باشید که فرایند خشک کردن میوه در محیط آزاد ممکن است چند روز طول بکشد؛ بنابراین لازم است که هوا برای چند روز متوالی صاف و گرم باشد. رطوبت ۶۰ درصدی هوا نیز برای خشک کردن میوه ها مناسب است.
بهتر است برای خشک کردن میوه از سینی های توری فر یا سینی های توری پلاستیکی دستگاه میوه خشک کن استفاده کنیم؛ چرا که این توری ها جریان هوا را در زیر میوه ها برقرار می‌کنند و باعث بهتر خشک شدن میوه ها می شوند.
پس از چیدن میوه ها روی توری، آن را با یک پارچه نازک (توری) می‌پوشانیم تا از میوه ها در برابر حشرات و جانوران موذی حفاظت کنیم. سپس سینی ها را در یک مکان بسیار گرم در زیر آفتاب قرار داده و هر چند وقت یک بار میوه ها را پشت و رو می‌کنیم.
بهتر است هنگام غروب آفتاب و عدم حضور نور خورشید، میوه ها را زیر یک سایه‌بان و در مکانی سرپوشیده قرار دهیم؛ چرا که هوای مرطوب باعث تازه شدن میوه ها می‌شود. زمانی که میوه ها چروکیده شد یعنی کاملا خشک شده‌اند. برای اطمینان می‌توانید آن ها را نصف کنید تا متوجه شوید که هیچ رطوبتی ندارند. برای سرعت بخشیدن به روند خشک شدن میوه ها یک ورق آلومینیوم یا قلع در زیر سینی قرار دهید؛ این کار باعث می‌شود که گرمای بیشتری به میوه ها برسد و فرایند خشک شدن زودتر انجام شود.
طرز تهیه میوه خشک در فر
یکی دیگر از روش های متداول برای خشک کردن میوه ها استفاده از جریان هوا می‌باشد که در واقع ترکیبی از جریان هوا و حرارت کم است و معمولاً در فر انجام می‌شود. خشک کردن با فر یکی از بهترین روش هایی است که می‌توانید از آن استفاده کنید؛ زیرا در این روش به میوه ها شکر یا ماده شیرین کننده دیگری اضافه می‌کنیم و تنها چند ساعت زمان می‌برد تا میوه های خشک شده آماده شوند و از خواص میوه خشک بهره مند گردید.
در این روش برای جلوگیری از رشد باکتری ها میوه ها را در دمای پایین گرم می‌کنند تا آب آن ها به قدر کافی تبخیر شود؛ بدین صورت که باید فر را از قبل با دمای ۵۴ تا ۷۱ درجه سانتی‌گراد گرم کنید. (برای میوه هایی با برش های نازک مثل هلو از درجه حرارت های پایین‌تر و برای میوه هایی مثل توت فرنگی از دماهای بالاتر استفاده کنید) سپس سینی فر را با یک کاغذ مومی بپوشانید و تکه های میوه را با حفظ فاصله از یکدیگر بچینید.
بهتر است یک توری گِرد مخصوص پیتزا روی میوه ها قرار دهید تا از جمع شدن آن ها جلوگیری شود. حال سینی را درون فر بگذارید و هر دو ساعت آن را بچرخانید. زمانی که احساس کردید میوه ها به مقدار کافی آب از دست داده و مانند چرم شده‌اند، می‌توانید آن ها را از فر بیرون بیاورید. پس از آن به مدت ۳ الی ۴ روز میوه ها را در ظروف پلاستیکی یا شیشه‌ای با درب باز قرار دهید تا مقداری هوا بخورد و بعد می‌توانید آن ها را به مدت ده ماه نگهداری کنید. مدت زمان خشک کردن میوه ها بر اساس نوع برش و اندازه آن متفاوت است؛ اما در این روش معمولاً بین ۵ تا ۱۲ ساعت متغیر است.
طرز تهیه میوه خشک روی بخاری
اگر توانایی استفاده از روش های گفته شده را ندارید و نمی‌خواهید برای دستگاه میوه خشک کن نیز هزینه کنید، یکی از بهترین راه های تهیه خانگی میوه خشک، استفاده از بخاری یا شوفاژ است؛ البته طریقه خشک کردن میوه ها روی بخاری، کمی زمان‌بر می‌باشد.
برای این کار ابتدا باید روی بخاری و شوفاژ را با یک فویل آلومینیومی بپوشانید. سپس روی فویل یک پارچه تمیز نخی پهن کنید. (اگر پارچه نخی در دسترس نبود سعی کنید از پارچه‌ای استفاده کنید که پرز نداشته باشد؛ زیرا باعث خراب شدن چیپس ها می‌شود.) میوه هایی را که از قبل برش داده و طعم‌دار کرده‌اید روی پارچه بچینید و به آن ها زمان بدهید تا کاملا خشک شوند.
با استفاده از پارچه، دیگر نیازی به زیر و رو کردن میوه ها نیست و با گذشت زمان، میوه ها به خوبی و یک‌دست خشک خواهند شد. بعد از گذشت زمان لازم میوه‌ها را از پارچه جدا کرده و داخل ظرف دربسته بریزید. مدت زمان مورد نیاز برای خشک کردن میوه ها به عوامل مختلفی از جمله ضخامت میوه، نوع میوه، حرارت بخاری یا شوفاژ و غیره بستگی دارد.
شما می‌توانید آخر شب میوه ها را روی بخاری یا شوفاژ بچینید و ظهر روز بعد آن ها را جمع کنید؛ مدت زمانی حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت. یکی از نکاتی که باید در این روش به آن توجه کنید این است که میوه ها تا زمانی که روی بخاری هستند کمی نم‌دار به نظر می‌رسند؛ اما کمی پس از جع کردن سفت می‌شوند و آماده مصرف هستند. دمای بخاری یا شوفاژ باید حتماً کم باشد؛ چرا که در غیر این صورت کیفیت چیپس شما بد شده و میوه ها در اثر حرارت زیاد چروکیده می‌شوند. روش خشک کردن میوه ها روی بخاری اینگونه است.
روش خشک کردن نارنگی روی بخاری
برای شروع کار باید نارنگی را تمیز شست و شو دهید، سپس آن ها را با یک چاقوی تیز خیلی نازک برش دهید. اگر می خواهید این میوه خوش طعم را داخل فر خشک کنید بهتر است قبل از فرایند خشک کردن آن ها را در محلول آبلیمو و عسل بگذارید.
حالا به مرحله خشک کردن این میوه ها می رسیم، نارنگی ها را داخل یک سینی تمیز می گذاریم؛ باید دقت داشت که نارنگی ها روی هم قرار نگیرند، همچنین پیشنهاد می شود فرایند خشک کردن نارنگی را دوبار انجام دهید. سپس باید انتخاب کنیم که نارنگی ها بر روی بخاری، شوفاژ یا فر خشک شوند. فرایند خشک شدن میوه بسته به دمای اتاق ، بخاری و رادیاتور متفاوت است. که ممکن است فرایند خشک کردن میوه ها از یک تا سه روز طول بکشد، همچنین باید به این نکته توجه کنید که چندین میوه را نباید باهم خشک کرد چرا که طعم آن ها بر روی هم تاثیر می گذارند.
شما می توانید نارنگی ها را درون مایکروویو هم خشک کنید، برای اینکار ابتدا نارنگی ها را روی بشقاب بچینید و دمای مایکروویو رو ۵۰ درصد بزارید. با انجام این فرایند نارنگی های شما به راحتی خشک می شوند.
نگهداری و مصرف نارنگی خشک شده
بعد از اتمام فرایند خشک کردن نارنگی ها بر روی بخاری به مرحله نگهداری و مصرف این میوه های خوشمزه می رسیم؛ شما می توانید نارنگی های خشک شده را درون یخچال نگهداری کنید.
روش خشک کردن کیوی روی بخاری
کیوی از آن دسته میوه هایی است که طعم بسیار خوبی دارد از این رو بعضی افراد دوست دارند؛ این میوه را به روش های خشک شده مصرف کنند. شاید برای شما این سوال پیش بیاید که با خشک کردن کیوی خواص آن تغییر می کند یا خیر. باید به شما بگوییم که در فرایند خشک کردن کیوی فیبر و ویتامین های این ماده غذایی بی نطیر از بین نمی روند و می توانید مانند گذشته از خواص این ماده مغذی و سرشار از ویتامینc بهره مند شوید.
نحوه خشک کردن کیوی
برای اینکه بتوانید این میوه را خشک کنید ابتدا کیوی تازه و سفت تهیه کنید؛ سپس آن ها به طور تمیز شست و شو دهید. بعد از فرایند شستشو کیوی ها را به طور ورقه های نازک برش بزنید همچنین گرفتن پوست این میوه اختیاری است. بعد از انجام مراحل باید کیوی ها را داخل سینی بگذارید بعد از اینکار با توجه به میل خودتان می توانید مقداری نمک بر روی آن ها بپاشید.
حالا به فرایند خشک کردن کیوی ها می رسیم، فرایند خشک شدن کیوی ها ممکن است دو تا سه روز زمان ببرد. زمانی که سینی کیوی را روی بخاری گذاشتید باید دمای بخاری را در حد معتدل قرار دهید، همچنین پیشنهاد می شود داخل ظرف یا سینی که می خواهید کیوی ها را خشک کنید کاغذ روغنی قرار دهید، تا کیوی ها به سینی یا ظرف شما نچسبند.
نحوه نگهداری کیوی خشک شده
در حالتی که شما بتوانید کیوی ها را به طور کامل خشک کنید می توانید آن ها را داخل ظرفی درون کمد نگهداری کنید؛ ولی به این نکته توجه کنید که اگر کیوی ها مقداری رطوبت داشته باشند حتما باید داخل یخچال گذاشته شوند. این کار سبب نگهداری طولانی مدت این محصول عالی می شود و شما می توانید از خواص و مزیت ها و همچنین طعم بی نظیر کیوی ها نهایت استفاده را ببرید.
روش خشک کردن موز بر روی بخاری
موز یک ماده بسیار خوشمزه و عالی است که می توانید آن را مصرف کنید تا از خواص این ماده بی نظیر بهره مند شوید. این ماده غذایی عالی را شما می توانید بر روی بخاری به راحتی خشک کنید تا چیپس موز داشته باشید چرا که طعم آن بسیار خوشمزه است.
برای شروع کار ابتدا باید چند موز تهیه کنید موز ها بهتر است سالم و بدون لک باشند؛ بعد از انتخاب موز مناسب آن ها را به طور یکسان برش بزنید. باید به ضخامت موز ها توجه کنید؛ شما می توانید برای اینکه موز ها از هوا دچار تغییر نشوند آب بعضی از مرکبات را موز ها اضافه کنید.
بعد از انجام تمامی مراحلی که برای شما بیان کردیم اگر می خواهید موزها را روی بخاری خشک کنید بهتر است، موز ها را داخل یک سینی استیل قرار دهید. باید به نکات مهمی توجه کنید به عنوان مثال شعله بخاری نباید خیلی زیاد باشد همچنین باید به موز ها توجه لازم را داشته باشید؛ زمان حدودی خشک شدن موز ها بر روی بخاری حدود ۶ الی ۷ ساعت است.
نگهداری موزهای خشک شده
بعد از انجام تمامی راهکارها و روش ها جهت خشک کردن موزها باید آن ها را در ظرفی و در مکانی مناسب نگهداری کنید شما باید به ظرفی که می خواهید موز ها را نگهداری کنید و همچنین میزان رطوبت آن ها توجه لازم را داشته باشید، همچنین موز خشک شده باید بافت خودش را حفظ کرده باشد و نرم باشد؛ توجه به مواردی که گفته شد بسیار اهمیت دارد که می تواند سبب کیفیت هرچه بیشتر موز خشک شده شود.
طرز تهیه میوه خشک با مایکروفر
یکی از وسایلی که در اکثر خانه ها موجود بوده و از آن برای کاربردهای مختلفی مثل خشک کردن گُل و میوه استفاده می‌شود مایکروفر است. برای این کار تنها کافیست میوه ها را برش داده و پس از آن داخل سینی مخصوص مایکروفر بچینید. (می‌توانید از توری مخصوص داخل مایکروویو نیز استفاده کنید.)
در مرحله بعد مایکروفر را در حالت یخ‌زدایی قرار داده و روشن نمایید. بسته به جنس و ضخامت میوه این زمان بین ۳۰ الی ۴۰ دقیقه طول خواهد کشید که به نسبت روش های قبل بسیار کوتاه‌تر است. به این نکته توجه داشته باشید که میوه ها باید بسیار نازک و به دور از هم چیده شوند.
پس از اتمام مدت زمان مذکور، در مایکروویو را باز کرده و با احتیاط میوه ها را بررسی کنید. سپس صبر کنید تا میوه ها کاملاً خنک شوند و بعد آن ها را بسته‌بندی کنید. به طور معمول اکثر میوه ها مانند مرکبات، سیب، موز، آلو، هلو، انجیر و غیره را می‌توان با استفاده از مایکروفر خشک کرد و برای مدت طولانی مورد استفاده قرار داد.
خشک کردن میوه با دستگاه میوه خشک کن
یکی از بهترین وسیله هایی که می‌توانید از آن برای خشک کردن میوه استفاده کنید دستگاه میوه خشک کن است؛ زیرا استفاده از این دستگاه باعث می‌شود آبِ میوه به آرامی، پیوسته و با حرارت خیلی کم تبخیر شود.
اکثر دستگاه های میوه خشک کن در کف خود اِلِمِنت برقی مشبکی دارند که روی آن هواکش قرار دارد. بسته به نوع میوه و همچنین نوع دستگاه میوه خشک کن یک روز وقت لازم است تا میوه ها به طور کامل خشک شوند. اگر قصد خشک کردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات را دارید دستگاه میوه خشک کن یکی از بهترین گزینه ها به شمار می‌رود.
استفاده از این دستگاه بسیار ساده است؛ کافیست تنظیمات دستگاه را روی قسمت خشک کردن میوه قرار دهید. البته برخی دستگاه ها فاقد این تنظیمات هستند و در آن ها باید دستگاه را روی درجه حرارت ۵۷ قرار دهید.
توجه داشته باشید که میوه ها را با فاصله و مرتب درون خشک کن بچینید. برای خشک شدن میوه ها در این دستگاه حداقل ۲۴ ساعت و حداکثر ۴۸ ساعت زمان نیاز است که بسته به نوع میوه و ضخامت آن متغیر است.
بعد از گذشت ۲۴ ساعت اول برای جلوگیری از خشک شدن بیش از حد میوه ها آن ها را به طور مداوم چک کنید و میوه هایی که خشک شده‌اند را جمع‌آوری کنید. میوه خشک باید نسبتاً سفت و دارای حالت چرمی باشد. این وسیله در واقع خشک کن مواد غذایی محسوب می‌شود، اما به دلیل اینکه اغلب برای خشک کردن میوه ها مورد استفاده قرار می‌گیرد بیشتر به اسم میوه خشک کن شناخته می‌شود.
خشک کن ها آب میان بافتی مواد غذایی را بدون هیچگونه پختی خشک می‌کنند. این دستگاه ها برای انجام این فرایند به اِلِمِنت حرارتی و فن مجهز هستند؛ المنت حرارتی گرما را تولید و فن گرمایشی آن را در دستگاه پخش می‌کند. در هنگام خرید دستگاه میوه خشک کن باید به چند فاکتور مهم توجه داشته باشید؛ گنجایش، توان مصرفی، گستره دمایی، نحوه توزیع گرما، صدا و غیره از جمله پارامترهای مهم برای تهیه میوه خشک کن هستند.
در این مطلب سعی کردیم تا شما را با تمام روش های خشک کردن میوه و سبزیجات آشنا کنیم و مزایا و معایب هر یک را با شما در میان بگذاریم. در انتها به ذکر چند نکته که باید پس از خشک کردن میوه برای مراقبت و نگهداری از آن رعایت کنید می‌پردازیم.
نگهداری بهینه از میوه های خشک، مستلزم بسته‌بندی و رعایت شرایط محیطی مناسب نگهداری است؛ یعنی بسته‌بندی آن ها باید به گونه‌ای باشد که از نفوذ هرگونه رطوبت و اکسیژن و نور محفوظ بماند. بهترین شرایط محیطی برای نگهداری میوه های خشک، دمای پایین، رطوبت کم و دور از تابش مستقیم نور خورشید است. از آنجا که اکثر ما برای میوه های خشک شده خانگی از مواد نگهدارنده استفاده نمی‌کنیم بنابراین میوه ها باید حتما در جای خنک نگهداری شوند و در غیر این صورت مورد هجوم حشرات و موجودات موذی قرار می‌گیرند و به سرعت از بین می‌روند.
شما کدام روش را برای تهیه میوه های خشک ترجیح می‌دهید؟ در این مقاله ما به طور کامل به انواع روش های طرز تهیه میوه خشک اشاره کردیم و روش خشک کردن میوه را به طور کامل توضیح دادیم.
زربار به عنوان تخصصی ترین مجموعه حوزه آجیل و خشکبار در ایران، در سال1397 با هدف ایجاد یک مجموعه ی تخصصی در حوزه آجیل و خشکبار در استان اصفهان شروع به کار نموده است.