هر ساله ایرانیان آخرین شب ماه آذر را به عنوان شب یلدا جشن می‌گیرند و جمع شدن به دور همدیگر و خوردن تنقلات شب یلدا این شب را با خاطره‌ای خوش به یادگار می‌گذارند. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این جشن خوردن تنقلات است که حتی گاهی نگاه کردن به آن‌ها هم هیجان انگیز است. در ادامه قصد داریم بخش زیادی از خوراکی‌هایی که در این جشن مورد استفاده قرار می‌گیرد را به شما معرفی کنیم.
سرفصل های مقاله
جشن یلدا چیست و از کجا آمده است؟
جشنی که اکثراً آن را با نام یلدا می‌شناسیم و نام اصلی آن شب چله هست در ابتدا بین کشاورزان و دامداران رواج بیشتری داشته است. از دوره‌های کهن کشاورزان در این شب دور هم جمع می‌شدند و محصولات و تنقلات که از دوره کشت قبلی تا آن زمان باقی مانده بود را مورد استفاده قرار می‌دادند و شروع چند ماه استراحت پس از کشت و زحمت فراوان را جشن می‌گرفتند.
به مرور با این اندیشه که پس از شب یلدا خورشید قدرت خود را به رخ خواهد کشید و روز به روز بر تاریکی مسلط‌تر خواهد شد، این جشن در بین مردم ایران زمین جا باز کرد و به یکی از سنت‌های قدیمی پابرجا تبدیل شد. دلیل این نیز که مردم اعتقاد داشتند از فردای شب یلدا روشنایی بر تاریکی چیره می‌شود، میزان ساعت روشنایی بود که پس این تاریخ دقیقه به دقیقه بیشتر می‌شد.
تنقلات شب یلدا
همانطور که گفتیم یکی از جذاب‌ترین نکات این جشن پس از دورهم جمع شدن و به جا آوردن صله رحم خوردن تنقلات خوشمزه شب یلدا هست.
در میان خوردنی‌ها و تنقلات شب یلدا می‌توانیم از سری میوه‌های خشک به پرتقال خشک، کیوی خشک، خرمالو خشک، لبو، انار و به خصوص هندوانه؛ در میان مغزها و خشکبار به فندق، انجیر خشک، توت، مویز، بادام، پسته، تخمه، گردو و … اشاره کرد.
جدای از این تنقلاتی که از سال‌های کهن در این شب مورد استفاده قرار می‌گرفته است، در سال‌های اخیر نیز با هنر و ذوق افراد مختلف خوراکی‌های جدید و متفاوتی هم به این سفره رنگین اضافه شده است که به آن‌ها هم اشاره خواهیم کرد.
هندوانه
هندوانه یکی از تنقلات شب یلدا است که می‌توان گفت تقریباً در هر کجا که شب یلدا برگزار می‌شود سمبلی از هندوانه و یا خود آن هم هست. این میوه با شکل گردی که دارد نماد این است که همه چیز پس از چرخش به جای اول خود بر می‌گردد و شاید بتوان آن را به ضرب‌المثل «از هر دست بدی از همون دست پس می‌گیری» هم نسبت داد.
رنگ سرخ درون آن که پس از سبزی پوستش دیده می‌شود نشان از این است که بعد از کار و زحمتی که برای آبادانی و سرسبزی کشیده می‌شود شیرینی و حلاوت خواهد بود. این میوه جالب و خوشمزه خواص زیادی هم دارد که می‌توانیم به کم کردن عطش و تشنگی، مفید بودن برای پوست و حفظ طراوت آن، جلوگیری از به وجود آمدن سرطان و همین طور دفع و از بین بردن سنگ کلیه اشاره کنیم.
انار
انار نیز یکی از میوه‌های خوشمزه شب یلدا هست که در کنار دیگر تنقلات شب یلدا با رنگ زیبایش چشم نوازی می‌کند. انار در تعدادی از فرهنگ‌ها مقدس هست و از شرق آسیا تا سرزمین‌های غربی اروپا نماد پاک و مقدسی است. در ایران کهن نیز انار میوه بسیار ارزشمندی بوده است و در اشعار مختلفی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
انار به صورت خاص به علت تعداد زیاد دانه‌هایی که در خودش جا داده است نماد تکثیر نسل و وفور فراوان نعمت است؛ استفاده از این میوه در سفره شب یلدا نشانگر امید به زیاد بودن روزی و نعمت در دوره‌های بعد هست؛ البته این اندیشه فقط مختص ایرانیان نیست بلکه در یونان نیز همچنین ذهنیتی در رابطه با انار وجود داشته است. می‌توان گفت این میوه دور ریز ندارد و از تمام قسمت‌هایش محصولی تولیدی می‌شود.
این میوه مفید که در شب یلدا استفاده می‌شود مقادیر زیادی ویتامین ث دارد و موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود؛ همینطور منابع آهن موجود در این میوه به ساخت و تصفیه خون توسط بدن کمک می‌کند و باعث افزایش عمر می‌شود.
خرمالو
این میوه نیز که در سفره رنگین شب یلدا جا باز کرده ریشه آسیایی دارد و با رنگ زیبا و جذابش، بر جذابیت تنقلات این شب می‌افزاید. این میوه به علت انرژی زیادی که دارد در فصل سرما به کمک بدن میاید و با تأمین انرژی بدن به تولید گرما کمک می‌کند.
خرمالو از چربی بسیار کمی برخوردار است و پر است از انواع ویتامین‌ها. از آنجایی که معمولاً سرماخوردگی در زمستان اتفاق می‌افتد، تقویت بدن با این میوه قبل از بیماری می‌تواند کار درستی باشد. البته اگر شما معمولاً زیاد فعالیت نمی‌کنید خوردن زیاد این میوه می‌تواند باعث چاق شدنتان بشود.
لبو
سال‌هایی می‌شود که در بین تنقلات شب یلدا لبو هم برای خود جا باز کرده است. این خوردنی خوشمزه که در حقیقت ریشه چغندر است با رنگ سرخش نماد خوشی، گرمی، محبت و هیجان مثبت است. وجود داشتن این خوردنی عالی در کنار دیگر تنقلات شب یلدا بخصوص اگر آن شب سرد هم باشد حس خاصی را به وجود می‌آورد که یادتان خواهد ماند.
لبو به شست و شوی معده کمک می‌کند و با وجود عناصری مثل کلسیم، آهن، پتاسیم، منگنز و … برای بدن مفید هم هست.
تنقلات و خشکبار
یکی از بخش‌های مهم خوراکی، شب یلدا آجیل شب یلدا هست که در یک مقاله به صورت مجزا به این موضوع اشاره کردیم و در موردش توضیح دادیم. از این جا به بعد می‌خواهیم به تنقلات و خشکبار معروف و جهانی که در این شب مورد استفاده قرار می‌گیرد اشاره کنیم.
پسته
یکی از تنقلاتی که در آجیل شب یلدا وجود دارد پسته هست. پسته در کل نماد خوبی هست و به مال و ثروت اشاره دارد. شاید این نکته جالب باشد که میزان عنصر پتاسیم موجود در پسته با پتاسیم یک پرتقال برابری می‌کند؛ این مغز خوشمزه خواص بسیار زیادی دارد، به راندمان بیشتر ذهن کمک می‌کند و به دلیل مقادیر آهنی که در خود دارد باعث کمک به افرادی می‌شود که دچار کم خونی هستند.
بادام
می‌توان گفت این میوه در سراسر جهان آشنا است و به عنوان یک نماد خوب شناخته می‌شود. مردم روم بادام و یا ساقه آن را به نو عروسان خود به عنوان سمبل باروری و برکت هدیه می‌دهند که تا کنون نیز در ایتالیا رواج داشته است.
در کشورهای یهودی به دلیل اینکه بادام سریع گل می‌دهد آن را مقدس می‌شمارند و به عنوان سنبل تعهد قبول دارند. در ایران نیز این میوه نماد برکت و خوبی است که با زود گل دادنش طراوت را نغمه می‌کند و احتمالاً به همین دلیل در تنقلات شب یلدا هم وجود دارد.
بادام خواص زیادی دارد و مصرف آن و یا شیره‌اش برای افرادی که سرفه می‌کنند توصیه می‌شود و به بهبود ریه و سیستم تنفسی نیز کمک می‌کند.
شیرینی‌ها
شیرینی‌های مختلفی وجود دارد که با استفاده از مواد اولیه مثل انار، هندوانه و لبو مخصوص شب یلدا می‌شوند و می‌توان آن‌ها را جزئی از تنقلات شب یلدا به حساب آورد. باسلوق انار یکی از تنقلات خوشمزه و بسیار خوش‌شکل هست که در این شب می‌تواند سرو شود.
این شیرینی خوشمزه با استفاده از نشاسته و دانه‌های انار درست می‌شود که جذابیت زیادی دارد. در این شب درست کردن کیک لبو به صورت لایه لایه و با رنگ سفید و قرمز هم می‌تواند جالب باشد و سفره شما را رنگین‌تر کند.
جمع‌بندی
در شب یلدا خوشی و شیرینی زندگی به کمک تنقلات به زبان آدمی می‌آید. در مورد تنقلات این شب نوشته‌ای خواندیم و نکاتی را یادگرفتیم. تنوع بسیار زیاد خوراکی‌ها و تنقلات در این شب نباید شما را وادار به خوردن مقدار زیادی از خوراکی‌ها کند. سعی کنید اگر از تنقلات شب یلدا مقدار زیادی مصرف کردید، شام نخورید و یا حداقل کم شام بخورید تا بر روی سیستم گوارشتان فشار نیاورید. اگر هم شام چند مدل بود انتخاب شامی که کمترین چربی را دارد توصیه می‌شود تا هضم آن برای بدن بیش از اندازه طول نکشد.
زربار به عنوان تخصصی ترین مجموعه حوزه آجیل و خشکبار در ایران، در سال1397 با هدف ایجاد یک مجموعه ی تخصصی در حوزه آجیل و خشکبار در استان اصفهان شروع به کار نموده است.