میوه گل آفتابگردان یکی از تنقلات خوشمزه و آجیل‌های پرطرفدار در دورهمی‌ها و تفریحات است که به‌دلیل ارزش غذایی بالا بسیار مورد توجه است. خواص تخمه آفتابگردان از میان خانواده تخمه دارای خواص بی‌شمار است. این تخمه سرشار از امگا۳، مقادیر فراوانی آهن، ویتامین‌های A، B، C، مواد معدنی و البته چربی‌های مفید است و در انواع مختلف سیاه، خاکستری و سبز تیره می‌باشد و به‌صورت خام یا بوداده استفاده می‌شود.
تخمه آفتابگردان یکی از مفیدترین انواع تخمه است که موجب تنظیم قند خون، کاهش کلسترول، درمان کم‌خونی و… می‌شود. از این‌رو میتواند یک میان وعده سالم و خوشمزه باشد که به تنهایی یا به‌همراه سالاد، صبحانه و انواع دسر مصرف می‌شود. همچنین در صنایع غذایی از آن برای تولید روغن‌های خوراکی استفاده می‌شود. در این مقاله به بررسی خواص این تخمه می‌پردازیم.
تخمه آفتابگردان چه خواصی دارد؟
همان‌طور که گفته شد، خواص این ماده خوشمزه بی‌شمار است. از سلامت پوست و مو وزیبایی صورت گرفته تا بهبود عملکرد سیستم ایمنی و هورمون‌ها، حتی تقویت قلب و عروق و سلامت کبد از خواص این ماده ارزشمند هستند. تخمه آفتابگردان به‌خاطر وجود سلنیوم، برای عملکرد تیروئید بسیار مناسب است. از دیگر فواید تخمه آفتابگردان وجود مقادیر زیاد منیزیم در آن است که منجر به تقویت مغز و قلب شده و در درمان افسردگی موثر است.
خاصیت ضدالتهابی آن در درمان بیماری‌های خودایمنی، التهاب مفاصل و آرتریت روماتوئید کمک‌کننده است. آهن موجود در آن اکسیژن لازم برای فعالیت‌های روزمره را به عضلات می‌رساند و وجود ریزمغذی ها هم به رشد و سلامت جنین در بارداری کمک می‌کند. همچنین منیزیم تخمه آفتابگردان برای سلامت و قدرت استخوان‌ها مفید است و میزان مناسب پروتئین در آن تاثیر مثبتی روی قدرت عضلات و سلامت پوست دارد.
تخمه آفتابگردان برای پوست و زیبایی
خوردن تخمه آفتابگردان به‌دلیل چربی و وجود ویتامین E و A، خشکی پوست را برطرف کرده و با حفظ چربی مطلوب آن، خاصیت کشسانی و الاستیک پوست را افزایش می‌دهد و مانع از ایجاد چین و چروک می‌شود. ازطرفی روغن تخمه آفتابگردان با اسیدهای چرب ضروری از بروز جوش و آکنه جلوگیری می‌کند. این روغن میتواند به‌عنوان یک ضدآفتاب طبیعی پوست را در برابر اشعه‌های مضر محافظت کند. همچنین بعضی از منابع به خواص تخمه آفتابگردان برای چاقی صورت نیز اشاره کرده‌اند.
خواص تخمه آفتابگردان برای سلامت قلب و عروق
ویتامین E و فولات موجود در این تخمه، به‌دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی که دارد، میتواند در بهبود عملکرد قلب و جلوگیری از خطر سکته قلبی و مرگ ناشی از آن کمک کند. همچنین منیزیم این تخمه با کاهش کلسترول بد و تنظیم فشارخون اثر مثبتی روی مشکلات قلبی دارد. حدود ¼ فنجان آفتابگردان میتواند بخش قابل توجهی از نیاز روزانه به ویتامین E را تامین کرده و منجر به بهبود کلی عملکرد بدن شود.
تخمه آفتابگردان و سیستم ایمنی
همان‌طور که می‌دانید سیستم ایمنی بدن در واقع سرباز محافظ بدن در برابر تهدیدهای بیرونی است. از این‌رو تقویت آن برای جلوگیری از بروز بیماری‌ها بسیار موثر است. زینک موجود در مغز تخمه آفتابگردان، موجب بهبود و تقویت سیستم ایمنی و محافظت بیشتر از بدن می‌شود.
تخمه آفتابگردان برای مو
لینولنیک اسید و آنتی اکسیدان‌های موجود در تخمه آفتابگردان به‌همراه ویتامین E باعث تقویت فولیکول‌های مو و ضخامت بیشتر آن می‌شود. در نتیجه از نازک‌شدن، وز شدن و ریزش مو جلوگیری می‌کند. از دیگر خواص تخمه آفتابگردان تقویت رشد مو و جلوگیری از ریزش آن با وجود روی و ویتامین‌های گروه B است. همچنین در برخی منابع به خواص روغن تخمه آفتابگردان در درمان شوره و پوسته سر اشاره شده است. وجود امگا۳ در این خوراکی خوشمزه هم مثل یک نرم‌کننده طبیعی مو را لطافت می‌بخشد.
خواص تخمه آفتابگردان برای کبد
مصرف متعادل تخمه آفتابگردان به‌دلیل وجود ویتامین‌های D و A و املاح معدنی میتواند منجر به پاکسازی کبد و کاهش چربی آن شود. البته این مورد بیشتر به فواید تخمه آفتابگردان خام مربوط می‌شود. چراکه میزان چربی کمتری دارد و میتواند کبد چرب را درمان کند. ناگفته نماند که مصرف بیش از حد تخمه آفتابگردان و هیچ ماده خوراکی دیگری برای سلامت کبد مناسب نیست. بنابراین مراقب مصرف افراطی و تجمع چربی دانه‌های روغنی در کبد باشید.
تخمه آفتابگردان برای لاغری
علی‌رغم کالری نسبتا بالای تخمه آفتابگردان، وجود مقادیر مناسبی از فیبر و ویتامین‌ها که نقش موثری در لاغری دارد، از دیگر خواص تخمه آفتابگردان است. فیبر با بهبود عملکرد گوارشی و ایجاد احساس سیری و کاهش کلسترول به لاغرشدن افراد کمک می‌کند. همچنین انواع ویتامین‌های موجود در آن متابولیسم بدن را بالا برده و با تجزیه مواد مغذی منجر به کاهش وزن می‌شوند.
خواص تخمه آفتابگردان برای کودکان
تخمه آفتابگردان منبع مناسبی از فیبر، آهن، ویتامین E، منیزیم، فسفر، پروتئین و روی است که همگی به رشد کودک و سلامت ارگان‌های او کمک می‌کنند. فیبر میتواند سلامت گوارشی کودک را تضمین کند و وجود آن مانع بروز کم‌خونی در کودکان است. همچنین ویتامین E و C با تقویت سیستم ایمنی جلوی بروز عفونت و سرماخوردگی را در کودکان می‌گیرند.
فواید تخمه آفتابگردان برای مردان
ویتامین E موجود در تخمه آفتابگردان جلوی اکسید شدن روغن‌های گیاهی را در بدن می‌گیرد و به افزایش قدرت باروری مردان کمک می‌کند. مقدار بالای روی در تخمه آفتابگردان و تاثیر آن بر تنظیم آنزیم‌های بدن هم از خواص تخمه آفتابگردان برای اسپرم و تخمک است که منجر به رشد و باروری آن‌ها می‌شود. همچنین مصرف این تخمه در درمان مشکلات نعوظ هم موثر است.
تخمه آفتابگردان برای دیابت
مصرف تخمه آفتابگردان به‌دلیل فیبر بالا منجر به کاهش جذب قند و از بین‌بردن مقاومت انسولینی می‌شود. همچنین ترکیبات موجود در آن به کاهش کلسترول و میزان هیپرگلیسمی کمک می‌کند و از این طریق باعث کنترل قند خون می‌شود. تخمه آفتابگردان با داشتن مواد مغذی مثل فیبر، پروتئین و منیزیم یک میان‌وعده سالم برای همه افراد به خصوص دیابتی‌هاست.
خواص تخمه آفتابگردان برای زنان
فولات، آهن، روی و سایر ریزمغذی‌ها موارد ضروری برای رشد جنین و سلامت زنان در بارداری هستند. این مواد به وفور در تخمه آفتابگردان یافت می‌شوند و مصرف آن میتواند برای زنان در دوران بارداری و شیردهی مفید باشد. خواص مغز تخمه آفتابگردان در بارداری شامل مواردی مثل جلوگیری از زایمان زودرس و کمبود وزن نوزاد هنگام تولد می‌شود. برای مصرف این تخمه در بارداری حتما از نوع خام و بدون نمک و ادویه آن استفاده کنید. این تخمه برای دریافت امگا۳، منیزیوم و کلسیم در بارداری مفید است.
تخمه آفتابگردان برای عفونت و سرماخوردگی
روی موجود در تخمه آفتابگردان سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و مانع از بروز بیماری‌های عفونی و ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شود. روغن تخمه آفتابگردان هم خاصیت تب‌بری دارد، همچنین می‌توان از فواید تخمه آفتابگردان، در درمان عفونت یا سرماخوردگی، برای رفع مشکلات حنجره و ریه بهره برد. استفاده از جوشانده و دم‌کرده تخمه آفتابگردان هم برای رفع سردرد، بهبود سرفه و نرم‌شدن سینه در سرماخوردگی موثر است.
تخمه آفتابگردان برای رحم و تخمدان‌ها
یکی از دلایل بسیار رایج در ناباروری زنان مشکلات مربوط به تنبلی تخمدان‌ها و عدم تعادل هورمونی است. این مشکل با مصرف مواد غذایی مفید میتواند مرتفع شود. مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا۳ یکی از راه‌های موثر در درمان اختلالات هورمونی است. زنان با مصرف روزانه تخمه آفتابگردان می‌توانند به بالانس هورمونی در سیکل ماهانه خود کمک کنند. امگا۳ با هدایت جریان خون به سمت رحم و تخمدان‌ها، شانس باروری را بالا برده و سیستم تولید مثل را تقویت می‌کند.
خواص تخمه آفتابگردان بوداده
همه آنچه در مورد تخمه آفتابگردان گفته شد، بیشتر در مورد تخمه خام صادق است. تخمه آفتابگردان بوداده به‌علت وجود نمک بیشتر و اکسید شدن روغن موجود در آن، بهتر است کمتر مصرف شود. به‌خصوص برای افراد دارای فشار خون و کلسترول بالا، زنان باردار و بیماران قلبی توصیه می‌شود از خواص تخمه آفتابگردان خام بهره‌مند شوند.
نکاتی درمورد مصرف تخمه آفتابگردان
در این مطلب تعدادی از خواص این تخمه پرطرفدار و خوشمزه را در بین خانواده آجیل بررسی کردیم. تخمه آفتابگردان سرشار از منیزیم، روی، مس، سلنیوم و مواد معدنی دیگر است. این مواد همگی برای رشد، بقا و سلامت انسان در تمام سنین ضروری هستند. این تخمه منبع خوبی از پروتئین غیر حیوانی است و به بهبود عملکرد بدن کمک می‌کند.
حتی در پوست آن مواد مفیدی وجود دارد و مطالعاتی درمورد خواص پوست تخمه آفتابگردان نیز انجام شده است.
تنظیم قند خون، سلامت مغز، پوست و مو، ترمیم بافت سلولی، افزایش انرژی، بهبود خواب، سلامت استخوان‌ها و ماهیچه‌ها و سیستم گوارشی تنها بخشی از خواص این ماده مفید است. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در تخمه آفتابگردان، از بروز بیماری‌های مزمن التهابی جلوگیری کرده و سلامتی و طول عمر شما را تضمین می‌کنند. همچنین یافته‌ها حاکی از وجود خواص تخمه آفتابگردان برای پروستات و سلامت مردان است.
بنابر همه دلایلی که گفته شد، این تخمه یک غذای مغذی و مفید برای میان‌وعده محسوب می‌شود. به‌دلیل این‌که می‌توان به‌آسانی آن را همراه داشت و پروتئین، چربی و فیبر کافی را در طی روز از آن دریافت کرد. اما با وجود تمامی خواص تخمه آفتابگردان، لازم است در مصرف آن به نکات زیر توجه کنید:
- اعتدال را رعایت کنید. چرا که مصرف بیش از حد آن میتواند منجر به تجمع فسفر در کلیه‌ها یا فشار روی کبد شود.
- تخمه‌های پوست‌کنده آماده را مصرف نکنید، چرا که احتمال اکسیداسیون آن‌ها زیاد است.
- به‌جای تخمه‌های بوداده، تخمه‌های خام را مصرف کنید چرا که تخمه بو داده دارای نمک اضافی است و روغن مفید آن در اثر حرارت و اکسیداسیون مضر شده است.
- از خوردن تخمه‌های تلخ که در معرض فساد هستند یا تخمه‌های دارای کپک خودداری کنید.
- سعی کنید تخمه را بلافاصله بعد از غذا خوردن مصرف نکنید چرا که چربی خون را بالا می‌برد.
- مراقب واکنش‌های آلرژیک باشید و در این صورت از مصرف تخمه آفتابگردان جدا خودداری کنید.
زربار به عنوان تخصصی ترین مجموعه حوزه آجیل و خشکبار در ایران، در سال1397 با هدف ایجاد یک مجموعه ی تخصصی در حوزه آجیل و خشکبار در استان اصفهان شروع به کار نموده است.