یکی از انواع شیرینی‌های سنتی و ملی ما سوهان می‌باشد. این شیرینی یا حلوا به طور ویژه در در شهرهای اصفهان و قم تولید شده و نام آن با این شهرها گره خورده و به عنوان خاص‌ترین و معروف‌ترین سوهان در ایران زبانزد می‌باشد. در پخت شیرینی یا همان حلوای سوهان جوانه گندم، آب، آرد سبوس‌دار، زرده تخم مرغ، شکر، روغن، هل، زعفران و مغز پسته مورد استفاده قرار می‌گیرد. در گذشته سوهان به روش سنتی و با دست تولید می‌شد. در ادامه با ما همراه باشید تا انواع سوهان را با هم بررسی کنیم.
سرفصل های مقاله
تاریخچه سوهان
تاریخچه تولید به دوران ناصرالدین شاه قاجار باز می‌گردد زمانی که برای افتتاح صحنه عقیق حرم حضرت معصومه از شیرینی به عنوان پیش‌کش و پذیرای مهمانان درباره استفاده شد. پس از آن به دلیل طعم مطبوع این شیرینی که در آن زمان به صورت حلوای نرم طبخ می‌شد، رفته رفته فراگیر شده و به مناطق مختلف کشور رسید.
امروزه اما شیرینی سوهان با استفاده از قالب‌های ماشینی مخصوص و دستگاه‌های شیرینی پزی تولید می‌شود. به مرور و در جهت جلب حداکثری رضایت مصرف‌کنندگان سوهان در انواع مختلفی به بازار عرضه گردید و کماکان نیز سعی تولیدکنندگان بر این است که هر چه بیشتر به محصولات خود تنوع بدهند.
انواع سوهان
و اما موضوع اصلی این مقاله، در این مطلب سعی داریم درباره انواع سوهان موجود و پر مصرف بازار صحبت کنیم. سوهان‌ها تنوع زیادی دارند و اینجا چند مورد از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
سوهان کنجدی
سوهان یا پولکی کنجدی از انواع پر کالری سوهان‌ها است. سوهان کنجدی از جمله شیرینی‌های خون‌ساز و انرژی‌زا می‌باشد که علاوه بر دانۀ پرخاصیت کنجد، مواد مغذی مانند عسل و چهارمغز هم در ترکیب آن دیده می‌شود و می‌تواند یک میان وعده غنی و پر کالری باشد. این نوع از شیرینی آنچنان خشک و شکننده نیست و می‌توان به راحتی آن را استفاده کرد؛ هر چند که ضخامت آن در برندهای مختلف متفاوت است. ضمن اینکه ممکن است در آن از انواع مغز خوراکی یا ادویه‌های مختلف تفت داده شده با کنجد استفاده شده باشد. توصیه می‌شود با وجود این که مصرف آن می‌تواند برای شما پر فاید باشد، اما به دلیل عوارض قندی و چربی آن، در استفاده آن زیاده روی نکنید.
سوهان گزی
یکی دیگر از انواع سوهان، سوهان گزی می‌باشد که علاوه بر مواد اولیه مشترک انواع مختلف آن، ترنجبین، شیرخشت، خلال بادام و سایر افزودنی‌های گیاهی در ترکیبات آن به چشم می‌خورد. سوهان گزی از جمله جدیدترین و خوشمزه‌ترین نوع‌های این شیرینی سنتی است که ترکیبی از سوهان و گز اصفهان بوده و سرشار از پروتئین‌ها، انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است که التیام دهنده اعصاب و روان می‌باشد. همچنین به دلیل قند طبیعی موجود در آن، انرژی زا و عضله ساز می‌باشد؛ ضمن اینکه انواع مختلف سوهان سبب رفع خستگی و بی‌حالی می‌شود.
سوهان عسلی
این نوع سوهان به صورت لقمه‌ای و با استفاده از مغزهای مختلف تهیه می‌شود. از این نوع به عنوان نبات آجیلی در پذیرایی‌ها و اعیاد استفاده می‌شود که بسیار پرطرفدار و خوش ذائقه می‌باشد. در تهیۀ سوهان عسلی علاوه بر مواد اولیه مشترک، عسل و زعفران نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌توان از کنجد نیز در ترکیب آن استفاده کرد.
دسر سوهان
از جمله لذیذترین دسرهای سنتی است که همانند حلوا و مسقطی دارای بافتی نرم است و به نسبت سوهان که سفت و شکننده است و ظاهری به شدت متفاوت‌تر دارد. دسر سوهان که در شهر و استان قم بسیار پر مصرف و محبوب است دارای طبعی گرم و سرشار از انرژی می‌باشد و نخوت و خستگی را رفع می‌کند. این نوع حلوا با استفاده از جوانه گندم، گلاب، زعفران هل، خلال پسته و ادویه‌های گیاهی پخت می‌شود؛ ضمن اینکه استفاده از روغن کرمانشاهی یا کره حیوانی نیز می‌تواند طعم دو چندان بهتری را به این بدهد.
سوهان گل نازک
از انواع شناخته‌شده‌ترین و با قدمت‌ترین‌های این شیرینی به حساب می‌آید. در تهیه این نوع علاوه بر آرد گندم، شکر، روغن و سایر مواد ثابت سوهان‌ها، از مالت گندم، گلاب و روغن حیوانی استفاده می‌شود. برای پخت این نوع قدیمی سوهان، همچنان از یک روش سنتی تبعیت می‌شود با قالب‌های غنچه‌گیر و بصورت دستی پخت می‌گردد.
سوهان باقلوایی
این شیرینی که با توجه به شکل و شمایل نزدیک آن به شیرینی باقلوا، سوهان باقلوایی نامیده می‌شود، از جمله شکیل‌ترین و خوشمزه‌ترین انواع سوهان محسوب می‌شود که از اصلی‌ترین انواع صادراتی این محصول هم به شمار می‌آید. این نوع از سوهان به صورت مربعی می‌باشد و در تهیه آن پودر پسته به مقدار فراوان استفاده می‌گردد.
سوهان بادامی
در تهیه این شکل از سوهان از خلال پسته بسیار زیاد در کنار شکر، روغن، عسل، زعفران و روغن استفاده می‌شود. در خرید این نوع از لازم است دقت کنید که از مرغوبیت بالایی برخوردار باشد؛ زیرا تهیه این نوع به نسبت سخت بود و ممکن است محصول نهایی تلخ تخت بدست آید. به یاد داشته باشید برای حفظ تردی و جلوگیری از سفتی بیش از حد و از دست رفتن مزه اصلی لازم است این نوع سوهان را در ظروف در بسته نگهداری کنید. سوهان بادامی از جمله کم‌کالری‌ترین و رژیمی‌ترین انواع این شیرینی محسوب می‌شود. می‌توان آن را با دغدغه کمتری از لحاظ چاقی و قند استفاده کرد.
سوهان آردی
این نوع شیرینی به شکل دایره‌ای و ضخامت حدوداً یک سانتی‌متری تولید می‌شود. برخلاف سایر انواع سوهان نوع آردی آن اغلب در شهر یزد مورد طبخ قرار می‌گیرد. در تهیه آن نیز از آرد گندم، روغن حیوانی، روغن گیاهی، خوراکی شربت اینورت (آب، شکر، آب لیمو)، دارچین و یا زنجبیل، پسته آسیاب شده و گلاب استفاده می‌شود.
سوهان خانی
از جمله پرطرفدارترین و خوش‌طعم‌ترین سوهان‌های یزدی است که بسیار غنی و پر کالری می‌باشد و می‌تواند انرژی روزانه لازم برای بدن شما را به خوبی تأمین کند. به مانند دیگر انواع این شیرینی، نوع خانی آن نیز از ترکیب تقریباً ثابت موجود را پیروی می‌کند؛ اما در میان مواد اولیه آن تخم مرغ و مایع پاستوریزه نیز به چشم می‌خورد.
سوهان حبه‌ای
با توجه به شکل حبه و قطعه‌های کوچک و طعم شیرین آن این نوع از سوهان، می‌تواند جایگزین مناسبی برای قند در کنار چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌های داغ باشد. این نوع از جمله ترین انواع این شیرینی است که در طعم‌های زنجبیلی، هل دار و دارچینی و منطبق بر ذائقه‌های متفاوت و طبع‌های گوناگون قابل دسترسی می‌باشد.
سوهان حلوایی
این خوراکی چیزی بینابین سوهان گل و دسر سوهان است. مانند دیگر موارد، آرد گندم، زعفران، جوانه گندم، روغن حیوانی، گلاب و مغزیجات پسته و بادام، مواد اولیه این شیرینی را شامل می‌شود. لازم است به نوعی پخت شود که در نهایت چسبندگی نداشته و سبب آسیب دندان‌ها نشود.
سوهان لقمه‌ای
یکی از انواع پر طرفدار سوهان که شامل کره یا روغن حیوانی، آرد گندم یا آرد جوانه آن، آرد سفید، شکر، بادکا، گلاب، زعفران، هل و مغز پسته و بادام است. در میان ترکیبات این نوع نام تازۀ بادکا به چشم می‌خورد. بادکا را برای تهیه بسیاری از شیرین‌ها در قنادی‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند. این ماده که به باتقا نیز شناخته می‌شود، حاوی نوعی نشاسته با اسیدی و آنزیم بی‌رنگ و بی‌بو می‌باشد که در تهیه گز، سوهان، کیک شکلات و خمیر فوندانت استفاده می‌شود.
سوهان رویال
نوعی خواص گران‌تر و آنتیک‌تر از این شیرینی است که در قالب‌های بزرگ گرد تولید می‌شود. استفاده از زعفران زیاد در کنار پسته و بادام فراوان باعث تردی فراوان و طعم بسیار ویژه‌ای در این نوع از سوهان شده است.
نگاهی به خواص انواع سوهان و جمع‌بندی
روغن حیوانی که در اغلب انواع سوهان مورد استفاده قرار می‌گیرد، سرشار از آنتی اکسیدان و تقویت‌کننده دستگاه گوارش و همچنین ضد ویروس، ضد باکتری و ضد قارچ و التهاب می‌باشد. آرد جوانه گندم ضدسرطان و سرشار از انواع ویتامین‌های B و E کلسیم و مواد معدنی است. مغز پسته سرشار از پتاسیم معتدل‌کننده سطح فشار خون و مقابله‌کننده با انواع سکته‌هاست. زعفران تسکین دردمعده، شادی‌آور مفید برای استحکام استخوان‌ها و سیستم ایمنی بدن و همچنین بهبود سلامت قلب است. از دلایل مهمی که در اعیاد و میهمانی‌ها از سوهان استفاده می‌شود، طبع شادی آور آن است. با این همه خواص واضح است که نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد و میزان را در تعادل نگه داشت.
زربار به عنوان تخصصی ترین مجموعه حوزه آجیل و خشکبار در ایران، در سال1397 با هدف ایجاد یک مجموعه ی تخصصی در حوزه آجیل و خشکبار در استان اصفهان شروع به کار نموده است.